Inhoudsopgave
Wat is een installatiehandleiding
Een installatiehandleiding beschrijft hoe een product moet worden aangesloten, geconfigureerd of geïnstalleerd in de omgeving waarin het zal worden gebruikt – bijvoorbeeld de installatie van een cv-ketel.
Zo’n handleiding is niet alleen bedoeld om een correcte installatie te waarborgen, maar dient ook als controlemiddel. Het helpt installateurs om stap voor stap te verifiëren of alle aansluitingen en instellingen correct zijn uitgevoerd. Daarmee is het document essentieel voor een goede werking én voor het garanderen van de veiligheid.
In het geval van een cv-ketel is een handleiding bijvoorbeeld nodig om:
- Te beschrijven hoe de ketel wordt aangesloten op het gasnet, de waterleidingen, afvoer en elektriciteit
- Stapsgewijs uit te leggen hoe het druksysteem wordt ingesteld en hoe ontluchten in z’n werk gaat
- Eventuele softwarematige ingebruikname of configuratie toe te lichten
Maar minstens zo belangrijk:
- Waarschuwen voor risico’s zoals koolmonoxidevergiftiging of gaslekken
- Voldoen aan installatievoorschriften volgens NEN-normen en eisen van het Bouwbesluit.
Een installatiehandleiding moet niet verward worden met een montagehandleiding. Die beschrijft hoe een product fysiek in elkaar wordt gezet of aan een vaste ondergrond wordt bevestigd (zoals vloer of muur). In dit voorbeeld zou de montagehandleiding uitleggen hoe de cv-ketel op de juiste wijze aan de wand of in een kast wordt gemonteerd.
Branches waarin installatiehandleidingen worden gebruikt
In vrijwel elke sector waarin technische producten op locatie moeten worden aangesloten of ingebouwd, zijn installatiehandleidingen van belang om te zorgen voor een correcte en veilige installatie, configuratie of aansluiting.
Enkele concrete branches waar deze handleiding essentieel is:
- Technische installaties en werktuigbouw: bijvoorbeeld cv-ketels, ventilatiesystemen, warmtepompen en airco’s. Doel is het correct aansluiten op gas, water, afvoer en elektriciteit. En de borging van veiligheid.
- ICT en elektronica: bijvoorbeeld servers, routers, slimme thermostaten en domotica-installaties. Doel is de foutloze aansluiting, configuratie en netwerkintegratie.
- Elektrotechniek en energie: bijvoorbeeld zonnepanelen, laadpalen, omvormers en meterkasten. Doel is het aansluiten volgens elektrische normen, voorkomen van kortsluiting of brandgevaar.
- Bouw en infra: bijvoorbeeld hekwerken, automatische poorten en alarmsystemen. Doel is een correcte aansluiting op stroomvoorziening en netwerken.
Bij dit soort producten moet de installateur het product vaak eerst fysiek plaatsen en verankeren. Wanneer montage en installatie worden gecombineerd in één handleiding, wordt het document in de praktijk doorgaans een installatiehandleiding genoemd. - Consumentenelektronica en witgoed: bijvoorbeeld wasmachines, slimme deurbellen of beveiligingscamera’s en home cinema-systemen. Doel is juist gebruik mogelijk maken én installatie-eisen naleven.
Hoe schrijft u een goede (installatie)handleiding
Gaat u aan de slag met het schrijven van een handleiding en vraagt u zich af waar te beginnen? Een gestructureerde aanpak is belangrijk. Bij het opstellen van een installatiehandleiding worden doorgaans de volgende stappen doorlopen:
Bepaal de doelgroep
Een effectieve installatiehandleiding sluit aan op de gebruiker. Is dat een professionele installateur, een handige consument of een IT-medewerker? Stel vast welk kennisniveau en welke achtergrond de gebruiker heeft, en pas de terminologie, mate van detail en visuele ondersteuning daarop aan.- Verzamel informatie over het product en de installatie
Het schrijven van een goede handleiding vereist kennis van het product én het installatieproces. Verzamel input van:- Ontwerpers, ontwikkelaars of engineers.
- Ervaren installateurs of testers.
- Regelgeving (zoals richtlijnen die relevant zijn voor uw product en normen zoals NEN5509 voor het schrijven van gebruikershandleidingen).
-
Schrijf en illustreer de installatiehandleiding
De instructies moeten logisch opgebouwd, bondig en begrijpelijk zijn. Gebruik:- Actieve instructies (“Plaats de stekker in het stopcontact”).
- Visuele ondersteuning (zoals stapsgewijze illustraties of pictogrammen) om complexe informatie toegankelijk en begrijpelijk te maken.
- Waarschuwingen bij risicovolle handelingen.
Een duidelijke structuur, herkenbare illustratiestijl en consequente terminologie zorgen voor een professionele en veilige handleiding. Is er een vertaling nodig? Schakel dan een technische vertaler in om te zorgen dat ook de vertaalde versie inhoudelijk klopt en begrijpelijk is.
Normen en richtlijnen kunnen specifieke eisen stellen aan de handleiding, bijvoorbeeld met betrekking tot veiligheid.
Wat staat er in een installatiehandleiding (inclusief gratis Word-template)
Naast het proces is ook de inhoud van de handleiding van belang. Hoewel de exacte inhoud per product kan verschillen, bevat een goede installatiehandleiding doorgaans een aantal vaste onderdelen. We hebben deze voor u op een rijtje gezet en voorzien van een korte toelichting.
Nog makkelijker: download hier een gratis template in Word waarin we de punten voor u verwerkt hebben.
Vaste onderdelen van een installatiehandleiding
- Titelblad met titel en versiebeheer
- Voorwoord: Introduceer het product of systeem in een inleiding. Definieer voor wie het document bedoeld is.
- Inhoudsopgave
- Introductie: Beschrijf bedoeld en onbedoeld gebruik, licht symbolen en specifieke termen toe die in de handleiding worden gebruikt.
- Productomschrijving: Beschrijf het product, toon één of meerdere afbeeldingen waarin relevante onderdelen zijn aangeduid en vermeld relevante technische informatie.
- Veiligheidsinstructies: Stel duidelijke en gedetailleerde veiligheidsinstructies op.
- Installatie-instructies: Deel het hoofdstuk op in logische subhoofdstukken. Zo kunnen gebruikers ook eenvoudig zoeken op een specifiek onderwerp.
- Probleemoplossing: Beschrijf veelvoorkomende problemen en mogelijke oplossingen.
- Afdanking: Vermeld hoe het product of systeem op een verantwoorde manier afgedankt kan worden.
Voorbeeld van een goede installatiehandleiding
Een goede installatiehandleiding is in de basis een illustratiehandleiding: illustraties hebben de voorkeur boven tekst. Ze maken informatie sneller en beter begrijpelijk voor de gebruiker.
Stel: bij een generator moeten om de twee jaar de bouten worden vervangen om lostrillen te voorkomen. In de handleiding staat: “Verwijder de bouten en draai dezelfde soort bouten weer in.”
Deze formulering laat ruimte voor misinterpretatie. Moeten er nieuwe bouten van hetzelfde type worden gebruikt, of mogen de oude opnieuw worden ingedraaid?
Een eenvoudige illustratie voorkomt deze verwarring: gebruikte bouten verdwijnen in een prullenbak, nieuwe bouten komen uit een doosje met maat- of typenummer. Zo is de boodschap duidelijk: gebruik uitsluitend nieuwe bouten.
Illustraties: instructie en checklist
Illustraties hebben niet alleen een instruerend karakter (hoe moet iets gedaan worden), maar kunnen ook als checklist dienen (wat moet er gecontroleerd worden). Hoe werkt dat?
Bekijk hieronder de illustraties uit een installatiehandleiding voor een hekwerk:
- De afbeelding linksboven toont een actie: een onderdeel wordt geplaatst en met bouten verankerd.
- De afbeelding rechtsboven en linksonder tonen een waterpas en een steeksleutel als icoontjes: de gebruiker ziet welke hulpmiddelen nodig zijn.
- De afbeelding rechtsonder toont een groen vinkje bij een juiste positionering en een rood kruis bij een foutieve: deze controlepunten maken van de illustratie tegelijk een checklist.
Een handleiding (laten) maken
Gaat u zelf aan de slag met het maken van een handleiding? Zorg dan dat de informatie helder en correct wordt overgebracht, zodat de gebruiker goed geïnformeerd is en fouten of onveilige situaties worden voorkomen.
Schakelt u liever een specialist in? Of het nu gaat om het schrijven van een heldere instructie, of om een combinatie van tekst en illustratie: Manualise helpt u graag verder. Wij hebben meer dan 15 jaar ervaring met het maken van efficiënte en gebruiksvriendelijke handleidingen voor uiteenlopende klanten.