Inhoudsopgave
Wat is een montagehandleiding
Een montagehandleiding beschrijft hoe de onderdelen van een product op een veilige en juiste manier fysiek aan elkaar en aan een vaste locatie (zoals de grond of muur) worden bevestigd.
Montagehandleidingen zijn vaak visueel georiënteerd, met duidelijke tekeningen. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt voor het in elkaar zetten van meubels, installeren van apparaten of systemen (zoals een tv-montage of een computerassemblage) of het aansluiten van onderdelen in machines of voertuigen.
Het onderstaande voorbeeld toont een montagehandleiding die we ontwikkelden voor een leverancier van bouwmaterialen.
Assemblagehandleiding en installatie
De termen montagehandleiding en assemblage
Ook de termen montagehandleiding en installatiehandleiding worden geregeld door elkaar gebruikt, maar dat is niet terecht. Een installatiehandleiding beschrijft hoe een product moet worden aangesloten, geconfigureerd of geïnstalleerd in de omgeving waarin het zal worden gebruikt. Een montagehandleiding gaat specifiek over het fysiek in elkaar zetten van een product of het bevestigen aan een vaste ondergrond, zoals een muur of vloer.
Een voorbeeld ter verduidelijking: Bij een thuislaadpaal voor elektrische auto’s beschrijft de montagehandleiding hoe de paal mechanisch aan de muur bevestigd wordt, inclusief het boren van gaten en het aanbrengen van bevestigingsmateriaal. De installatiehandleiding legt vervolgens uit hoe de laadpaal wordt aangesloten op de elektriciteitsvoorziening en geconfigureerd voor gebruik.
Wanneer montage en installatie op deze manier gecombineerd worden, wordt het complete document in de praktijk doorgaans een installatiehandleiding genoemd.
Kenmerken van een goede (montage)handleiding
Een goede (montage)handleiding bevat zo min mogelijk tekst en maakt daar waar mogelijk gebruik van duidelijke illustraties. Dit voorkomt taalbarrières en vergroot de begrijpelijkheid, ook bij lage taalvaardigheid.
De volgende onderdelen worden bij voorkeur visueel overgebracht:
- Stap-voor-stap instructies
- Een overzicht van de benodigde materialen en gereedschappen
Veel fabrikanten (zoals IKEA) gebruiken uitsluitend illustraties voor deze onderdelen om universele bruikbaarheid te garanderen.
Daarnaast bevat de handleiding veiligheidswaarschuwingen. Het is wenselijk om deze waarschuwingen te ondersteunen met visuele elementen, zoals pictogrammen of gevaarsymbolen, en waar mogelijk met illustraties. Illustraties kunnen bijvoorbeeld foutieve handelingen (die vermeden moeten worden) verduidelijken en vormen een waardevolle aanvulling. Mits ze correct en herkenbaar zijn uitgevoerd natuurlijk.
Bij producten met verhoogd risico of complexe installaties kan het nodig zijn om naast illustraties ook tekst te gebruiken om risico’s voldoende te dekken.
Kortom: gebruik illustraties waar mogelijk, maar voeg tekst toe waar nodig.
Illustraties in een handleiding
Waar moet u rekening mee houden als u een illustratie maakt voor een handleiding? Wanneer een actie met behulp van een illustratie wordt weergegeven, moeten bepaalde zaken duidelijk en correct naar voren komen om de gebruiker goed te informeren en fouten of onveilige situaties te voorkomen. Essentiële elementen in een illustratie zijn:
- Wat wordt er gedaan (de handeling zelf)
De handeling moet visueel helder zijn (bijv. iets draaien, indrukken, monteren). Gebruik pijlen, symbolen of bewegingseffecten. - Waar vindt de handeling plaats (locatie of onderdeel)
Beeld duidelijk af op welk onderdeel of gebied de handeling van toepassing is. Isoleer relevante onderdelen en gebruik close-ups of uitvergrotingen waar nodig. - In welke volgorde
Nummer de stappen bijvoorbeeld. In complexe situaties kan een reeks afbeeldingen nodig zijn. In een volgepropte illustratie kan een gebruiker namelijk gemakkelijk de weg kwijtraken. - Hoe moet het worden gedaan (hulpmiddelen, richting, kracht)
Toon benodigde gereedschappen en gebruik pijlen voor richting of krachttoepassing (bijv. duwen, trekken, draaien). - Wat moet er worden vermeden (fouten of risico’s)
Soms is het zinvol om een foute handeling met een kruis of waarschuwing toe te voegen. Gebruik gevaarsymbolen of kleur (zoals rood en groen voor ‘niet/wel doen’). - Eventuele veiligheidsaspecten
Gebruik veiligheidsiconen of waarschuwingsdriehoeken. Eventueel ondersteund met teksten (bijv. ‘Verwijder spanning voor montage’).
Foto’s versus lijnillustraties
Mag ik ook foto’s gebruiken in een handleiding? Dat mag, maar veel van de hierboven genoemde aspecten zijn lastiger te verwerken in foto’s. Zo zijn relevante onderdelen en acties bijvoorbeeld niet te isoleren en zullen pijlen die handelingen duidelijk moeten maken, makkelijk wegvallen tegen de achtergrond van een foto. Dit is de reden waarom er in een goede handleiding gebruik wordt gemaakt van 2D- of 3D lijnillustraties en niet van foto’s.
Plaatsing van illustraties: bij instructies (inline) of gebundeld voorin/achterin
Stel, u gebruikt illustraties om instructies te ondersteunen. Dan kunt u ervoor kiezen om deze illustraties bij de instructies te plaatsen of gebundeld voorin/achterin de handleiding.
De twee varianten met hun voor- en nadelen
Voordelen | Nadelen | |
Illustraties bij instructies |
|
|
Illustraties gebundeld voorin/achterin |
|
|
Bij het kiezen tussen beide varianten spelen verschillende overwegingen mee:
- De complexiteit van het product
Bij een hogere productcomplexiteit is het beter om de illustraties bij de stappen te plaatsen. - Doelgroep
Laaggeletterden en visueel ingestelde gebruiker hebben baat bij illustraties bij de stappen. - Distributievorm (drukwerk vs. digitaal)
Het is makkelijker om illustraties inline (dus direct bij de betreffende tekstinstructies) te plaatsen in een online handleiding dan in drukwerk omdat webpagina’s of digitale documenten makkelijker aanpasbaar en responsief te maken zijn. Tekst en illustraties kunnen naast of onder elkaar geplaatst worden zonder fysieke beperkingen. Drukwerk heeft een vaste pagina-indeling en een beperkt formaat.
Ook kost het herhalen van dezelfde illustraties bij meerdere stappen in een digitaal document niets extra’s. Herhaling in drukwerk betekent meer ruimte en daarmee vaak hogere drukkosten. - Taalstrategie
Is er sprake van een meertalige handleiding, dan kan het bundelen van illustraties aantrekkelijk zijn. Eén set met illustraties is bruikbaar voor alle taalversies. Dit betekent lagere opmaakkosten. Ook hoeft een illustratie maar op één plek te worden aangepast in geval van een wijziging.
Vuistregel
Over het algemeen kunnen we stellen:
- Als gebruiksvriendelijkheid en toegankelijkheid vooropstaan, zijn illustraties bij de instructies meestal de beste keuze.
- Als compactheid, vertaalgemak of onderhoudsgemak belangrijker zijn (bijv. bij technische B2B-hanleidingen), kan bundeling praktischer zijn.
Voorbeeld van een slechte montagehandleiding
Een slechte montagehandleiding bestaat vooral uit tekst. Hoewel tekst makkelijker en goedkoper lijkt dan illustraties, is dat schijn. Als voorbeeld een tekst voor de montage van een bed:
- Draai de korte schroeven paarsgewijs in de vier bedhoeken door de metalen, 90 graden gebogen strip.
- Sla de lange schroeven met een hamer eerst een stukje in de houten gaten in elk van de vier bedhoeken en draai ze daarna vast.
De tekst niet optimaal geschreven: onder andere het gebruik van het woord ‘eerst’ in de tweede stap is verwarrend. Maar zonder illustratie is het ook lastig om een voorstelling van de handelingen te maken. De kans op misinterpretatie is groot.
Illustraties verlagen niet alleen het risico op fouten, maar hoeven ook niet vertaald te worden. Ze verdienen zich dus vaak terug in tijd, kosten en gebruiksgemak. Investeren in duidelijke, geïllustreerde montagehandleidingen loont.
Voorbeeld van een goede montagehandleiding
Een goede montagehandleiding bevat zo min mogelijk tekst en maakt daar waar mogelijk gebruik van duidelijke illustraties. Hieronder de montage-instructie voor het monteren van het frame van een bed. Deze is voornamelijk visueel opgebouwd:
Een pictogram maakt duidelijk dat er twee personen nodig zijn om het frame te monteren. Toch is tekst soms noodzakelijk. In dit geval om te waarschuwen voor houtschilfers of stof in voorgeboorde gaten – iets wat je niet eenvoudig visueel weergeeft.
Nog beter zou het zijn als de illustratie genummerde stappen toont: eerst alle ‘ThumNuts’ plaatsen, daarna de ‘Bolts’. Zo voorkomt u dat er wordt overgegaan tot het plaatsen en aandraaien van een ‘Bolt’ terwijl de bijbehorende ThumNut nog ontbreekt.
Een handleiding (laten) maken
Gaat u zelf aan de slag met een (montage)handleiding? Zoals u in bovenstaand voorbeeld heeft kunnen zien, kan zo’n handleiding bij eenvoudige producten zoals meubels best overzichtelijk blijven. Zorg dat de informatie duidelijk en correct naar voren komt om de gebruiker goed te informeren en fouten of onveilige situaties te voorkomen.
Schakelt u liever een specialist in? Of het nu gaat om het schrijven van een heldere instructie, of om een combinatie van tekst en illustratie: Manualise helpt u graag verder. Wij hebben meer dan 15 jaar ervaring met het maken van efficiënte en gebruiksvriendelijke handleidingen voor uiteenlopende klanten.